Contenido principal del artículo

Autores

El objetivo de esta investigación fue delimitar la ronda hídrica del río Cauca en el tramo comprendido entre La Balsa y Mediacanoa. Para ello se analizaron diferentes metodologías y adicionalmente se consideraron los criterios de Zona de Flujo Preferente (ZFP) y Zona de Inundación Peligrosa (ZIP) indicadas por el Ministerio del Medio Ambiente y Desarrollo Sostenible (MADS), para la delimitación de la ronda hídrica, al igual que la i) localización de los diques marginales de protección según lo estipulado en el Acuerdo 052 de 2011 de la Corporación Autónoma Regional del Valle del Cauca (CVC) y el componente ecosistémico y ii) componentes ecosistémico y geomorfológico. Los resultados obtenidos muestran que, al aplicar el criterio de Zona de Inundación Peligrosa el área requerida para la ronda hídrica es de 25,153 hectareas, lo que equivale al 84% del área total de la planicie aluvial del río Cauca entre La Balsa y Mediacanoa. Aunque las propuestas evaluadas no cumplen con el criterio de Zona de Flujo Preferente, permitirían disminuir los niveles de agua del río Cauca hasta 0.67 m respecto a la condición actual. Considerando la dinámica y las condiciones particulares del río Cauca en el sector comprendido entre La Balsa y Mediacanoa, y los resultados aquí obtenidos en este estudio se confirma que las metodologías propuestas en España (Territorio Fluvial Sostenible), Holanda y Colombia (MADS) son las más completas para lograr la recuperación y conservación de las zonas ripiarias de los ríos. Por lo tanto, se estableció y aplicó una metodología que considera los aspectos más relevantes de cada una de estas tres metodológías.

1.
Potes Y, Ramirez CA, Sandoval MC. Definición de la ronda hídrica del río Cauca entre La Balsa y Mediacanoa. inycomp [Internet]. 3 de enero de 2020 [citado 16 de abril de 2024];22(1):1-14. Disponible en: https://revistaingenieria.univalle.edu.co/index.php/ingenieria_y_competitividad/article/view/8808

Guía técnica para el acotamiento de las rondas hídricas en Colombia. Resolución 0957 de 2018. Ministerio de Ambiente y Desarrollo Sostenible. Guía técnica para el acotamiento de las rondas hídricas en Colombia. Resolución 0957 de 2018: 137-137, 2018

Alcaldía de Bogotá. Decreto 1449 de 1977[Internet].Bogotá: Diario oficial 34827 del 27-jun-1977; 1977.p. 4. Available from:https://www.alcaldiabogota.gov.co/sisjur/normas/Norma1.jsp?i=1503

Corporación Autónoma Regional del Valle del Cauca (CVC). Acuerdo 23 de 1979 [Internet]. Santiago de Cali; 1979.p. 7. Available from: https://www.cvc.gov.co/sites/default/files/Sistema_Gestion_de_Calidad/Procesos y procedimientos Vigente/Normatividad_Gnl/Acuerdo 23 de 1979-Sep-12.pdf.

Corporación Autónoma Regional del Valle del Cauca (CVC). Diagnostico de las Inundaciones en el valle alto del río Cauca para la zonificación de amenazas por inundaciones. Universidad del Valle, Santiago de Cali; 2013

Corporación Autónoma Regional del Valle del Cauca (CVC). Acuerdo 052 de 2011 [Internet]. Santiago de Cali; 2011.p. 6. Available from: https://docs.google.com/viewerng/viewer?url=https://www.cvc.gov.co/sites/default/files/2018-09/Acuerdo_052-Subroga_el_Acuerdo_23_de_1979_0.pdf.

Comisión Económica para América Latina y el Caribe (CEPAL). Valoración de daños y pérdidas: ola invernal en Colombia 2010-2011 [Internet]. Bogotá: Misión BID -Cepal; 2012. 240 p. Available from: https://www.cepal.org/es/publicaciones/37958-valoracion-danos-perdidas-ola-invernal-colombia-2010-2011

Ministerio de Agrícultura Pesca y Alimentación y del Ministerio para la Transición Ecológica (MAGRAMA). Delimitación del Dominio Público Hidráulico: el Proyecto Linde [Internet]. [Consulted 2018/12/01]. Available from: https://www.miteco.gob.es/es/agua/temas/delimitacion-y-restauracion-del-dominio-publico-hidraulico/delimitacion-dph-proyecto-linde/.

Ollero-Ojeda A, Ibisate-González de Matauco A, Elso-Huarte J. El territorio fluvial y sus dificultades de aplicación. Geographicalia. 2009;(56):37–62. Doi: 10.26754/ojs_geoph/geoph.200956804.

Camára de Diputados del H. Congreso de la Unión. Ley de aguas nacionales [Internet]. México D.F.; p. 110. Available from: http://www.diputados.gob.mx/LeyesBiblio/pdf/16_240316.pdf

Corporación Autonóma Regional de Cundinamarca (CAR). Guia Metodologica para la delimitación de zonas de ronda en jurisdicción de la corporación autonóma regional de Cundinamarca. Bogotá; 2014 Available from: https://www.car.gov.co/uploads/files/5ae22eb8f1daa.pdf.

Coporación Autonóma Regional de Risaralda (CARDER). Acuerdo 28 de 2011 [Internet]. Pereira; 2011 p. 16. Available from: http://www.carder.gov.co/app/webroot/index.php/index.php/intradocuments/webDownload/acuerdo_028_de_2011_13939.

Corporación Autónoma Regional de Caldas (CORPOCALDAS). Resolución 053 de 2011 [Internet]. Manizales; 2011 p. 9. Available from: http://www.corpocaldas.gov.co/publicaciones/692/RESOLUCION 053.PDF.

Corporación Autónoma Regional de Caldas (CORPOCALDAS). Resolución 561 de 2012 [Internet]. Manizales; 2012 p. 16. Available from: http://www.corpocaldas.gov.co/publicaciones/1029/Resolucion561de2012.pdf.

Gayoso J, Schelegel B, Acuña M. Guía de conservación de agua [Internet]. Valdivia: Universidad Austral de Chile; 2000. 56 p. Available from: http://www.uach.cl/proforma/guias/g_agua.pdf.

Soto-Chávez CY. Una aproximación a las condiciones que explican la dinámica fluviomorfológica del río Cauca en su Valle Alto [Master’s Thesis]. Bogotá: Universidad Nacional de Colombia; 2015. 266 p.

Corporación Autónoma Regional del Valle del Cauca (CVC), Universidad del Valle. Planteamiento de alternativas estructurales para la gestión de inundaciones en el Valle Alto del río Cauca [Internet]. Santiago de Cali; 2014. Available from: https://ecopedia.cvc.gov.co/rios-y-cuencas/rio-cauca/planteamiento-de-alternativas-estructurales-para-la-gestion-de-inundaciones.

Corporación Autonóma Regional del Valle del Cauca (CVC). Curvas de nivel de la Planicie Aluvial del río Cauca. Santiago de Cali; 2012.

Corporación Autonóma Regional del Valle del Cauca (CVC). Batimetría del río Cauca desde Salvajina hasta La Virginia; 2013.

Carvajal-Perico J. Propuesta de estandarizacion de la cartografía geomorfologicaen Colombia [Internet]. Bogotá: Servicio Geológico Colombiano; 2012. 84 p. Available from: https://www2.sgc.gov.co/Publicaciones/Cientificas/NoSeriadas/Documents/Propuesta de estandarizacion.PDF.

Corporación Autónoma Regional del Valle del Cauca (CVC). El río Cauca en su valle alto. Un aporte al conocimiento de uno de los ríos más importantes de Colombia. Primera Ed. Santiago de Cali: Universidad del Valle; 2007. 400 p.

Tokura Y, Rondón MA, Villanueva G, Botero LF. KUN -Especies Forestales del Valle del Cauca [Internet]. Primera Ed. Lerner Ltda, editor. Santiago de Cali: Corporación Autónoma Regional del Valle del Cauca (CVC); 1996. 186 p. Available from: https://ecopedia.cvc.gov.co/sites/default/files/archivosAdjuntos/kun_-_especies_forestales_del_valle_del_cauca.pdf.

Corporación Autonóma Regional del Valle del Cauca (CVC). Construcción del modelo conceptual para la restauración del corredor de conservación y uso sostenible del sistema río Cauca en su Valle Alto. Santiago de Cali; 2014.

Corporación Autonóma Regional del Valle del Cauca (CVC). Acuerdo 038 de 2007. Cali; 2007. Avaliable from: https://www.cvc.gov.co/documentos/sistema-gestion-de-calidad/procesos-y-procedimientos-vigentes/normatividad-gnl.

Corporación Autonóma Regional del Cauca (CRC). Acuerdo 006 de 2010 -Caracterización y Plan de Manejo de los Humedales del departamento del Cauca. Popayán; 2010.

Ministerio de Ambiente y Desarrollo Sostenible (MADS). Decreto 251 de 2017 [Internet]. Bogotá; 2017 p. 23. Available from: http://www.minambiente.gov.co/images/normativa/app/decretos/43-decreto-251.pdf.

Ollero-Ojeda A. Territorios fluviales sostenibles. In: Iraungarritasunari buruzko III Jardunaldiak Arabako Campusean 2012 ko martxoaren 27an eta 28an [Internet]. Zaragoza: Universidad de Zaragoza; 2012. p. 85. [Consulted 2018/11/01]Available from: https://www.ehu.eus/documents/2201416/2366777/09_Ollero_Territorios+fuviales+sostenibles.